Najczęściej kojarzony z bezpłatną pomocą na rzecz organizacji lub (rzadziej) firmy. Wolontariat pracowniczy może być istotną formą wsparcia w prowadzeniu działalności komercyjnej. W dzisiejszym artykule przybliżamy jego ideę i pokazujemy możliwości jego mądrego wykorzystania.

Wolontariat – geneza

Trudno jednoznacznie określić jakie działanie bądź wydarzenie można by określić miałem „założycielskiego”. Wiadomym jest, że pojęcie wolontariat (łac. voluntarius, czyli dobrowolny), tak jak każdy inny rodzaj ludzkiej działalności, ma swoją tradycję i historię.

Historycy upatrują genezę świadomej, bezpłatnej i dobrowolnej pracy na rzecz drugiego człowieka już w kulturach starożytnych, zwłaszcza zaś w kręgach osób duchownych, którzy często ryzykowali życiem podczas różnych działań pomocowych. Niemniej jednak początek wolontariatu w rozumieniu dzisiejszym datuje się od działań Pierra Ceresole (1879–1945), który poprzez swoją pracę i poświęcenie stanowi autorytet i inspirację dla wielu współczesnych wolontariuszy.

Polska historia wolontariatu

W Polsce, w czasie dwudziestolecia międzywojennego istniała silna tradycja pracy społecznej. Angażowania się dla dobra ogółu. Silnie zakorzeniona, w normach postępowania wypracowanych dzięki wieloletniej walce narodowowyzwoleńczej, wpływowi lewicowych ruchów politycznych oraz wzorom znanym choćby z literatury (choćby Wokulski z „Lalki” Prusa).

Idea solidarności była również ogniem zapalnym idei mesjanizmu. Po wojnie za sprawą narzuconego systemu społeczno-politycznego ulegała stopniowej erozji. Jej symboliczną śmierć – paradoksalnie – przypieczętował nowy dla Polski system, czyli kapitalizm. Zafascynowanie czy zatroskanie indywidualną walką o byt bądź karierę zawodową i zgromadzenie odpowiednich środków finansowych. Na tym tle działalność społeczna była postrzegana jako dziwactwo.

Od czasu wstąpienia do Unii Europejskiej, która prowadzi aktywną politykę promocji i rozwijania pracy ochotniczej stopniowo odbudowywana jest idea i wartości stojące za nią.

Definicje

Wolontariat – dobrowolna, bezpłatna, świadoma działalność na rzecz innych, wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie.

Wolontariat – jest poświęceniem czasu i energii na rzecz społeczności lokalnej, osób spoza rodziny, na rzecz rozwoju środowiska itp. Działalność wolontarystyczna ma charakter bezpłatny, z wyjątkiem zwrotu kosztów poniesionych w związku z wykonywanym świadczeniem.

Program wolontarystyczny – program uwzględniający potrzeby organizacji/instytucji w zakresie pracy wolontariuszy, ich zakresu obowiązków, systemu nagradzania, stanowiska pracy. Opracowanie programu ułatwia współpracować z wolontariuszami.

Ustawa o wolontariacie – potoczna nazwa ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która weszła w życie w czerwcu 2003 r. i reguluje m.in. kwestie wolontariatu w Polsce.

Źródło: Kostrzewa Malwina, Czwięczek Ewa, Waligóra Alicja, Wieczorko Karolina, Czernuszka Beata, Nabywaniec Monika – Wolontariat jako forma aktywności społecznej.

Funkcje

W ramach szeroko rozumianego wolontariatu można wyróżnić kilka funkcji:

1. Funkcja wychowawcza związana jest z kształtowaniem osobowości danej osoby podczas wykonywania pracy wolontariackiej, z pomocą w wyrównywaniu braków w sferze psychofizycznej, warunkach życia oraz z tworzeniem optymalnych możliwości rozwoju osobistego i społecznego;
2. Funkcja afiliacyjna wynika z naturalnej potrzeby przynależności człowieka do danej grupy społecznej, z którą się utożsamia;
3. Funkcja integracyjna przejawia się w stymulacji solidarności społecznej obywateli oraz idei solidarności ludzkiej;
4. Funkcja aksjologiczno-normatywna związana jest ze wskazywaniem na uznawane wartości w społeczeństwie, z przekształcaniem się systemu wartości oraz utrwalaniem fundamentalnych idei, takich jak: dobro, miłość, bezinteresowność, tolerancja czy podmiotowość, a także ukazywaniem obowiązków i powinności w stosunku do środowiska życia;
5. Funkcja ekspresyjna sprowadza się do tworzenia ludziom możliwości realizacji ich potrzeb wyższego rzędu (potrzeby samorealizacji, potrzeby szacunku i uznania oraz potrzeby miłości i przynależności).

Źródło: Mirosław Górecki – WOLONTARIAT – IDEA, ORGANIZACJA, DOŚWIADCZENIA

Co robi wolontariusz?

Wolontariusze pracują niemal we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Służą konkretnym osobom, grupom społecznym i całym społecznościom. Bywają również zawiązywane w celu odpowiedzi na doraźne potrzeby. Polskie organizacje, wykorzystujące ideę wolontariatu to m.in. Fundacja ADRA Polska, Stowarzyszenie Poranek czy Unicef Polska.

Działalność charytatywna nie musi koniecznie polegać na fundowaniu przedsięwzięć, lecz również na partycypowaniu w samym przedsięwzięciu.

Dobrowolna współpraca ze strony osób, które przedsiębiorca zatrudnia – to również forma wolontariatu.

W takim przypadku przedsiębiorca wspomaga swoich pracowników w konkretnych działaniach charytatywnych, oczywiście w ramach swoich możliwości organizacyjno-ekonomicznych. Wolontariat pracowniczy jako taki, nie jest uregulowany przepisami prawa, ale opiera się na ogólnych regulacjach dotyczących wolontariatu (wspomniana wcześniej Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).

Mówisz wolontariat pracowniczy – myślisz naiwność? Nie jest to prawda.

Wolontariat pracowniczy – korzyści

Korzyści z wolontariatu pracowniczego są obopólne. Wiele zyskują również sami pracownicy. Dzięki takiej inicjatywie mogą sprawdzić się w nowych sytuacjach, nabyć wiedzę i umiejętności, które później są w stanie wykorzystać w codziennej pracy.

Wolontariat pracowniczy wpływa pozytywnie na dobrostan wolontariuszy. Bardziej zadowolony z życia pracownik to również pracownik, który nie szuka pracy gdzie indziej. Pracodawcy wprowadzający wolontariat pracowniczy zmniejszają fluktuacje kadry oraz obniżają pracownicze presje na podwyżki wynagrodzeń.

Pracownik zaangażowany w wolontariat widząc ogrom nieszczęść jest bardziej wdzięczny za to, że jego sytuacja jest zdecydowanie lepsza. Wdzięczność w życiu poprawia samopoczucie, obniżenia napięcia w pracy a szczególnie pomiędzy pracownikiem a przełożonym w tym związane z tak drażliwym tematem jak poziom osiąganych wynagrodzeń.

Wolontariat pracowniczy to też znakomita okazja integracji pracowników społecznie odpowiedzialnej. To także nowa platforma współpracy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem – nowy wspólny cel – pomoc potrzebującym.