Zbliżające się wielkimi krokami wakacje to czas odpoczynku. Kiedy przysługuje mi urlop wypoczynkowy? W jakim wymiarze? Czy ktoś może mnie z niego odwołać? Dowiesz się z niniejszego artykułu.
Prawo do urlopu wypoczynkowego
Każdy pracownik ma prawo do wypoczynku. Zapewniają to:
- przepisy o czasie pracy,
- dniach wolnych od pracy,
- o urlopach wypoczynkowych.
Prawo do urlopu wypoczynkowego stanowi jedno z podstawowych praw pracownika, jest także konstytucyjnym prawem obywatelskim, gwarantowanym przez art. 66 Konstytucji RP. Nabywa się je wraz z rozpoczęciem każdego kolejnego roku kalendarzowego, a więc z dniem 1 stycznia.
Teoretycznie można więc już na początku roku wykorzystać cały urlop.
Co o prawie do urlopu mówi Kodeks pracy?
Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej „urlopem”.
Zgodnie z Kodeksem pracy nie można zrzec się prawa do urlopu wypoczynkowego i otrzymać za niego ekwiwalentu pieniężnego.
Urlop wypoczynkowy – jaka jest jego funkcja?
Należy pamiętać, że urlop wypoczynkowy należy się pracownikowi w przypadku umowy o pracę. Umowa zlecenie lub o dzieło same regulują kwestie płatnych dni wolnych.
Urlop wypoczynkowy ma umożliwić pracownikowi zregenerowanie sił fizycznych i psychicznych po całym roku pracy. Urlop pracownika przynosi również korzyści dla pracodawcy, ponieważ wypoczęty pracownik to pracownik szczęśliwy, a co za tym idzie bardziej efektywny.
Przeczytaj o innych formach urlopu na naszym blogu:
Urlop okolicznościowy – na jakich zasadach?
Urlop bezpłatny – kiedy i na jakich zasadach
Wymiar urlopu wypoczynkowego
Określony w art. 154 § 1 wymiar urlopu wypoczynkowego odnosi się do osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, który uzależniony jest od stażu pracy i wykształcenia pracownika.
Wynosi on:
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Wykształcenie pracownika a wymiar urlopu wypoczynkowego
Do stażu pracy, od którego zależy długość urlopu wypoczynkowego wlicza się okres nauki zakończony zaświadczeniem lub dyplomem:
- zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
- średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
- średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
- średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
- szkoły policealnej – 6 lat,
- szkoły wyższej – 8 lat.
Zasada proporcjonalności
Stosuje się ją w przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin. Pracownik nabywa prawo do urlopu w wymiarze proporcjonalnym do wymiaru czasu pracy. Osoba zatrudniona na ½ etatu w przypadku, kiedy przysługuje mu 26 dni urlopowy ma prawo do 13 dni urlopowych po okresie 1 roku pracy.
Odwołanie pracownika z urlopu wypoczynkowego
Zgodnie z art. 167 ust. 1 Kodeksu pracy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu lub w przypadku, gdy jego powrót do pracy jest konieczny dla zapewnienia prawidłowego toku procesu pracy. Np. ze względu na posiadane przez niego specjalistyczne kwalifikacje.
Wniosek o urlop wypoczynkowy
Wniosek o urlop wypoczynkowy powinien być złożony na piśmie.
Kodeks pracy nie przewiduje szczególnego terminu, w którym taki dokument powinien zostać przedstawiony pracodawcy. Należy jednak wziąć pod uwagę względy organizacyjne pracodawcy. Im wcześniej poinformujemy go o urlopie, tym łatwiej będzie mu zorganizować pracę podczas naszej nieobecności.