Dochód podstawowy. Czym jest i czemu budzi kontrowersje?

Dochód podstawowy to koncepcja, która zakłada regularne świadczenie pieniężne dla każdego obywatela. Pomysł dla wielu nierealny, utopijny, wręcz bezczelny zyskuje w ostatnich czasach znacznie więcej przestrzeni w debacie publiczne. W dzisiejszym artykule zgłębimy arkana tejże koncepcji.

Dochód podstawowy – początek

Mimo, iż pomysł ten dyskutowany jest dopiero od niedawna, ludzkość od czasów starożytności rozważa różne warianty tego pomysłu.

W 461 roku p.n.e. Perykles wprowadził rodzaj świadczenia dla plebsu, podstawowego dochodu, które wynagradzało ich czas włożony w tę działalność i zachęcało do udziału w polis.

Jednak za twórcę wizji społeczeństwa zapewniającego dochód podstawowy dość powszechnie uważany jest Tomasz Morus, dzięki wyobrażeniu fikcyjnej wyspy z jego Utopii opublikowanej w 1516 roku.

Dochód podstawowy – krytyka

Główni przeciwnicy pomysłu twierdzą, że to tylko rozdawnictwo pieniędzy i wpędzanie gospodarek na skraj przepaści. Ponadto, takie świadczenie ograniczyłoby aktywność zawodową osób pracujących, które mogłyby rezygnować z pracy zawodowej.

Niektórzy mówią także o braku możliwości zapewnienia powszechnego świadczenia w wystarczającej wysokości dla osób o szczególnych potrzebach, na przykład osób z niepełnosprawnościami.

Nie tylko fikcja literacka…

Choć obecnie nie realizuje go żadne państwo na świecie (w latach 2017-2018 pilotażowo wprowadziła Finlandia), coraz częściej dyskutuje się o nim w kontekście wyzwań współczesnego państwa opiekuńczego.

Mimo, iż projektu nie realizuje, żadne Państwo pojawiają się omówienia z niektórych miast, w których wprowadzono program testowo. Jak podaje Business Insider:

W mieście Stockton w Kalifornii 125 obywateli przez dwa lata bezwarunkowo otrzymywało co miesiąc 500 dolarów. Po zakończeniu programu poziom zatrudnienia na etacie wśród uczestników wzrósł. Ochotnicy wskazali także na obniżenie ich poziomu depresji i niepokoju.. Zakończony w styczniu eksperyment zachęcił burmistrzów innych miast w dystrykcie do przygotowania podobnych programów pilotażowych.

Źródło: Miasto w Kalifornii testowało koncepcję dochodu minimalnego. Życie uczestników badania bardzo się zmieniło

Dochód podstawowy w Polsce?

Okazuje się, że to możliwe. W lutym br ukazał się raport Polskiego Instytutu Ekonomicznego, w którym eksperci jasne tłumaczą jego zasadność.

Zgodnie z koncepcją opracowaną przez Polski Instytut Ekonomiczny każda osoba dorosła miałby dostawać 1200 zł co miesiąc. A dodatkowo 600 złotych na każde dziecko. To nowe świadczenie, potocznie nazywane bezwarunkowym dochodem podstawowym, miałby zastąpić inne świadczenia, takie jak 500 plus czy zasiłki rodzinne.

Zadaniem takiego świadczenia byłoby wyrównanie nierówności w społeczeństwie. Bezwarunkowy dochód podstawowy byłby także odpowiedzią na luki obecnego systemu zabezpieczeń obywateli i pomocy społecznej.

Wg. PIE: 73% Polaków pracowałoby dalej, otrzymując Bezwarunkowy Dochód Podstawowy.